Alles wat je moet weten over de Digital Services Act en Digital Markets Act

Op 15 december 2020, onthulde de Europese Commissie haar voorstel voor de Digital Services Act (DSA), die voortbouwt op de huidige e-commercewet uit 2000 , en de Digital Markets Act (DMA), de nieuwe mededingingswet voor digitale bedrijven. In dit artikel geeft VIA een eerste overzicht van wat deze verordeningen inhouden en welke artikelen erin relevant zijn voor de Nederlandse markt.

Ambitieuze hervormingHoewel het gaat om twee ontwerpteksten, die nog door het Europees Parlement en de Europese Raad moeten worden goedgekeurd, spreekt de Europese Commissie zelf al van ‘een ambitieuze hervorming van de digitale ruimte, een uitgebreide reeks nieuwe regels voor alle digitale diensten, inclusief sociale media, onlinemarktplaatsen en andere online platformen die in de EU actief zijn’. Een eerste blik op de voorstellen bevestigt inderdaad dat de plannen ambitieus zijn. De potentiële impact op de online wereld en met name op e-commerce en online marketing is ook niet gering, maar wel hoognodig. Een deel van de huidige Europese regels voor techbedrijven zijn immers twintig jaar oud, een eeuwigheid voor internetbegrippen. Hoog tijd dus voor een nieuwe set regels waarmee Europa platformen als YouTube en Facebook wil beteugelen.

Digital Service PakketDe DSA en DMA omvatten een reeks nieuwe regels die onderdeel zijn van de Europese digitale strategie, Shaping Europe’s Digital Future. Concreet moeten beide (toekomstige) verordeningen zorgen voor meer transparantie in online reclame, minder namaak, betere privacybescherming en vooral ook meer controle door de EU op de economische macht van enkele internetgiganten.

Digital Services Act (DSA)

De DSA regelt de verplichtingen die digitale dienstverleners hebben voor wat betreft hun rol als verbinder tussen consumenten enerzijds en aanbieders van goederen, diensten en content anderzijds. Denk hierbij aan connectiviteitsdiensten, CDN’s, hosting providers en online platformen. Het gaat in de DSA om expliciete regels ten aanzien van transparantie in digitaal adverteren.

De gevolgen van de DSA zullen voelbaar zijn voor een bredere groep bedrijven – uitgevers, adverteerders – omdat deze voorgestelde verordening bij die grote bedrijven de verplichting neerlegt om toegang te geven tot tools die de performance meten. Een groot deel van de tekst heeft betrekking op de bescherming van de fundamentele rechten van internetgebruikers, zoals de vrijheid van meningsuiting.

Een aantal zaken die opvallen in de DSA:

In een eerder artikel schreef de werkgroep Privacy dat er weer ruimte leek te zijn voor gerechtvaardigd belang als rechtsgrond voor het gebruik van persoonsgegevens. Helaas blijkt nu dat in de DSA alleen melding wordt gemaakt van ‘toestemming’ als rechtsgrond (recital 52).Bij elke advertentie moeten online platformen (realtime) aan iedere individuele websitebezoeker duidelijke en ondubbelzinnige informatie verstrekken. Hierin vermelden ze expliciet dat de gebruiker een advertentie ziet en namens wie de advertentie wordt weergegeven. Daarnaast moeten ze informatie geven over de belangrijkste parameters die worden gebruikt om te bepalen waarom een specifieke gebruiker juist deze advertentie te zien krijgt.Bezoekers moeten zelf eenvoudig de volgorde van berichten of video’s kunnen aanpassen. Nu doen YouTube, Facebook en andere platformen dat standaard via aanbevelingsalgoritmes op basis van de persoonlijke voorkeuren van gebruikers.Artikel 34 moedigt de ontwikkeling en implementatie van vrijwillige ‘industry standards’ en 'Codes of conduct for online advertising’ aan. Hierbij wordt specifiek naar ‘European and international standardisation bodies’ verwezen, waaronder ook IAB.De handhaving zou moeten worden belegd bij ‘Digital Services Coördinators’ die per lidstaat moeten worden aangewezen. Op Europees niveau zal er dan een ‘European Board for Digital Services’ worden opgezet die onder andere zorg moet dragen voor harmonisatie tussen de verschillende lidstaten. Deze instanties mogen bij overtredingen pittige boetes opleggen tot 6% van de wereldwijde omzet.

Digital Markets Act (DMA)De DMA is nieuw en stelt met name regels voor grote online platformen, die door de Europese Commissie ‘gatekeepers’ worden genoemd. Gatekeepers zijn de zogenaamde ‘core platform services’ als: zoekmachines (Google), sociale netwerken (Facebook), videodeeldiensten, cloud- computingdiensten, en nog enkele andere diensten en bedrijven als Amazon. Stuk voor stuk zijn dit bedrijven die door hun omvang een bijzonder belangrijke rol spelen voor andere bedrijven omdat ze zogezegd de toegang beheren tussen deze bedrijven en hun klanten. Het gaat hierbij om grote bedrijven met:

Een jaarlijkse omzet in de Europe Economische Ruimte van ten minste € 6,5 miljard in de laatste drie jaar of een gemiddelde marktkapitalisatie van ten minste € 65 miljard in het laatste fiscale jaar.Meer dan 45 miljoen actieve gebruikers in de EU in het laatste fiscale jaar.Meer dan 10.000 actieve zakelijke gebruikers in de EU in het laatste fiscale jaar.

De DMA geeft een aantal duidelijke ‘do’s and don’ts’ voor de gatekeepers in relatie tot digital advertising om zo het online speelveld eerlijker te maken. Een aantal zaken die opvallen in de DMA:

Een eerste verplichting die aan de gatekeepers wordt opgelegd is dat ze op verzoek van adverteerders en/of uitgevers aan wie de service wordt aangeboden moeten laten weten wat de voor een advertentie betaalde prijs is en hoe hoog de afdracht aan de uitgever is. De gatekeepers moeten op verzoek gratis toegang geven tot de ‘measuring tools’ die gebruikt zijn om de advertentie te leveren. Aan adverteerders en uitgevers moet informatie ter beschikking worden gesteld die hun de mogelijkheid geeft om een onafhankelijke verificatie van de ad inventory uit te voeren. Wat betreft de DMA zal de handhaving in handen blijven van de Europese Commissie, die forse boetes mag opleggen: tot 10% van de wereldwijde omzet. Daarnaast kan ook een periodieke boete worden opgelegd van maximaal 5% van de wereldwijde omzet.

IMCO en JURI willen invloed uitoefenen op Digital Services Act

Het zijn vooral de IMCO- en JURI-commissies die beide oproepen voor een striktere aanpak van gericht adverteren. Helaas moeten we concluderen dat de benadering in de JURI- en IMCO-rapporten kortzichtig, ondoordacht en op sommige plaatsen zelfs onjuist. In hun rapporten wordt gerichte reclame wordt afgeschilderd als een vorm van adverteren die misbruik maakt van onschuldige consumenten die daar weinig voor terugkrijgen. Dit is een reactief advies dat geen rekening houdt met de bredere toepassingen van gerichte reclame en, nog belangrijker, met het bestaande EU-kader voor privacy en gegevensbescherming dat bindend is voor elk datagestuurd bedrijf, wat alle digitale reclame in feite is.

Hoe nu verder?

Zowel van de DSA als van de DMA is de inhoud nog lang niet definitief. De teksten zijn wel al het onderwerp geweest van uitgebreide publieke consultatierondes en liggen in vrij grote mate vast. De volgende stap is nu dat het Europees Parlement de voorstellen gaat bespreken voor ze doorgaan naar de Europese Raad. Beide instellingen kunnen nog uitgebreide wijzigingen aanbrengen. Het is dus nog even afwachten hoe de uiteindelijke teksten eruit zullen zien, maar dat beide verordeningen er zullen komen staat vast. Wat de timing betreft: ook al heeft de EU de DSA en DMA hoog op de agenda staan, een behandeling binnen zowel het Parlement als de Raad hoeven we niet eerder te verwachten dan in 2023. Vanzelfsprekend houdt de werkgroep Privacy je op de hoogte van alle ontwikkelingen.