Autoriteit Persoonsgegevens krijgt extra budget voor toezicht op cookies en online tracking

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) nu extra budget gekregen om strenger toezicht te kunnen houden op het gebruik van cookies en online tracking. In dit artikel bespreekt VIA-jurist Sander van Oostrom de ontwikkelingen rondom de e-Privacyrichtlijn.

Het kabinet maakt zich zorgen over het gebruik van cookies en online tracking. De zorg richt zich hierbij met name op de praktijk waarbij websitebezoekers worden ‘genudged’ om het plaatsen van cookies te accepteren. Het kabinet erkent echter dat het beperkte mogelijkheden heeft om de nationale wetgeving op dit gebied aan te passen, omdat de regels met betrekking tot cookies al sinds 2002 zijn vastgelegd op Europees niveau via de e-Privacyrichtlijn. In reactie op deze beperkte mogelijkheden heeft de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) nu extra budget gekregen om strenger toezicht te kunnen houden op het gebruik van cookies en online tracking. Dit extra budget is toegewezen om ervoor te zorgen dat de regelgeving effectiever wordt gehandhaafd en de privacyrechten van individuen beter worden beschermd in een complexe digitale omgeving.

Huidige regelgeving

In 2002 was het plaatsen van cookies zonder toestemming toegestaan onder de e-Privacyrichtlijn en daarmee de norm. Het enige vereiste was dat de websitebezoeker de mogelijkheid kreeg om het gebruik van cookies te weigeren (een opt-out). In 2009 onderging de e-Privacyrichtlijn echter een wijziging. Toen werd bepaald dat tracking cookies alleen mogen worden geplaatst nadat de websitebezoeker duidelijke en volledige informatie heeft ontvangen over het gebruik van zijn/haar persoonsgegevens, die doorgaans door deze cookies worden verzameld. Daarnaast moet de websitebezoeker sinds die tijd voorafgaand toestemming geven voor het plaatsen van cookies.  

Cookiebanners: de druk om cookies te accepteren

Ondanks strengere wetgeving om de privacy van websitebezoekers te beschermen, blijven velen worstelen met misleidende cookiebanners. Deze banners nudgen websitebezoekers vaak in de richting van het accepteren van cookies. Hierdoor accepteren websitebezoekers cookies, zelfs als ze dat eigenlijk niet willen. Een belangrijk probleem hierbij zijn bepaalde manipulatieve ontwerpelementen, waarbij websites het zichtbaarder maken om cookies te accepteren dan te weigeren. Een voorbeeld hiervan zijn de grote groene knoppen om alle cookies te accepteren, en kleinere grijze knoppen om cookies te weigeren.

Het kabinet neemt actie

Het kabinet is vastberaden om deze problemen aan te pakken. Daarom heeft de AP vanaf volgend jaar een extra budget van 500.000 euro per jaar voor aanvullend toezicht op cookies en online tracking. Dit budget is toegewezen voor de startfase van 2024-2026. Gedurende deze periode zal de AP ook guidance publiceren om duidelijkheid te verschaffen aan de branche en tools ontwikkelen om toezicht effectiever te maken. Vanaf 2027 wordt dit een structureel budget van 350.000 euro. Hoewel dit bedrag op het eerste gezicht bescheiden lijkt in vergelijking met het totale budget van de AP (40,1 miljoen euro), is het opmerkelijk omdat de AP als zelfstandig bestuursorgaan op papier zelfstandig beslist hoe het haar budget verdeelt. De Nederlandse regering geeft hiermee aan dat zij meer aandacht en financiële middelen wil toewijzen aan specifiek dit onderwerp.

Europese inspanningen voor verbetering

Het cookie- en online tracking-probleem wordt niet alleen nationaal erkend. Sinds 2017 zijn er onderhandelingen gaande over de e-Privacyverordening, die onder andere betrekking heeft op het cookiebeleid. Echter, deze onderhandelingen zitten al geruime tijd in een impasse, wat het Nederlandse kabinet heeft aangemoedigd om zelf stappen te ondernemen.