Sinds de invoering van de Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie (WAMCA) in 2020 is het aantal massaclaims in Nederland flink aan het stijgen en behoort Nederland inmiddels tot een van de koplopers in Europa. Voorheen was het niet mogelijk om collectief schade te vorderen. Individuen moesten hierdoor zelfstandig naar de rechter stappen als zij hun schade vergoed wilden krijgen. Door de WAMCA is het inmiddels wel mogelijk om bijvoorbeeld als stichting schade te vorderen voor een groep gedupeerden.
De stijging van massaclaims is de afgelopen maand goed terug te zien in het aantal massaclaims dat is ingediend tegen de grote social media platforms. In dit artikel wordt ingegaan op de verschillende massaclaims die zijn ingediend bij Meta, TikTok en Twitter en waarom dit relevant is voor organisaties die adverteren op de verschillende platforms.
8 november is de inhoudelijke behandeling begonnen van de massaclaim die de Consumentenbond en de Data Privacy Stichting (DSP) hebben ingediend tegen Meta. Volgens de Consumentenbond en DSP verzamelt Meta met haar platform, Facebook, al jarenlang onrechtmatig persoonsgegevens van Facebookgebruikers. Gegevens van Facebookgebruikers over onder andere interesses, gezondheid en seksuele geaardheid worden door het platform vastgelegd zonder dat daar duidelijk over is geïnformeerd en toestemming voor is gegeven, aldus de aanklagers. Tot een overeenkomende conclusie kwam de Autoriteit Persoonsgegevens eerder ook na een onderzoek in 2017. Meta heeft onder andere naar aanleiding van dit onderzoek haar beleid aangepast. Het oordeel van de rechter wordt 1 februari 2023 verwacht.
Ook TikTok ontkomt niet aan de beoordeling van de Nederlandse rechter over een massaclaim van onder andere de Consumentenbond. 9 november oordeelde de Rechtbank Amsterdam na bezwaren van TikTok dat het bevoegd is de zaak inhoudelijk te beoordelen, ondanks dat TikTok niet in Nederland is gevestigd. Volgens de Consumentenbond verzamelt TikTok op een onrechtmatige wijze persoonsgegevens van kinderen door hier niet duidelijk over te informeren en niet om toestemming te vragen. Zeker bij kinderen gelden op grond van de Algemene Verordening Gegevensbescherming strenge eisen aan het vragen om toestemming en de informatieplicht. Dit houdt bijvoorbeeld in dat niet alleen het kind, maar ook een van de ouders toestemming moet geven. Op de uitkomst moet nog even worden gewacht; inhoudelijk wordt de zaak waarschijnlijk pas in 2024 behandeld.
Naast Meta en TikTok is ook Twitter aan de beurt. Begin deze maand is bekend geworden dat De Stichting Data Bescherming Nederland (SDBN) bij Twitter heeft aangeklopt met een massaclaim. Volgens de SDBN heeft Twitter als eigenaar van MoPub zonder toestemming (alweer) persoonsgegevens van betrokkenen verzameld en verkocht. MoPub was een advertentieplatform dat zorgde dat advertenties werden getoond in meer dan 10.000 apps, waaronder Shazam, Duolingo maar ook datingapps zoals Badoo en Grindr. Bij het gebruik van deze apps zijn meer gegevens verzameld dan noodzakelijk was voor het gebruik. Vervolgens werden deze gegevens doorverkocht, aldus SDBN. MoPub is inmiddels door Twitter verkocht en opgegaan in ander bedrijf. Als Twitter geen gehoor geeft aan de claim, volgt misschien later een rechtszaak.
De verschillende uitkomsten van de lopende zaken zijn ook relevant voor partijen die adverteren op de verschillende platforms. Adverteerders zijn namelijk gezamenlijk met het platform verantwoordelijk voor de persoonsgegevens die worden verwerkt bij het personaliseren van advertenties. Mocht de Nederlandse rechter tot de conclusie komen dat een van de partijen onrechtmatig persoonsgegevens verwerkt, betekent dat de adverteerder daar (op zekere hoogte) ook verantwoordelijk voor kan worden gehouden. Over deze gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben we eerder een artikel geschreven. Deze kun je hier lezen.
